dr hab. prof. UMK Czesław Łapicz

Dr hab. Czesław Łapicz, prof. UMK, absolwent filologii polskiej UMK, slawista (językoznawstwo słowiańskie), kierownik Zakładu Komparatystyki Słowiańskiej w Instytucie Filologii Słowiańskiej UMK. Przez dwie kadencje Prorektor UMK ds. Kształcenia (lata 1993-1996 oraz 1999-2002). W latach 1989-1992 prodziekan Wydziału Humanistycznego UMK, natomiast w kadencji 2005-2008 – Dziekan Wydziału Filologicznego toruńskiej Uczelni. Przez wiele kadencji był członkiem Senatu UMK. W latach 2004-2012 wiceprezes Towarzystwa Naukowego w Toruniu.

Jego zainteresowania naukowe dotyczą głównie języków i gwar słowiańskich (zwłaszcza polskich, białoruskich i języka staro-cerkiewno-słowiańskiego) oraz ich wzajemnych relacji historycznych i systemowych. Prowadzi zajęcia dydaktyczne z językoznawczych przedmiotów diachronicznych dla studentów polonistyki oraz kierunków i specjalności slawistycznych, a także dla studentów etnologii. Specjalizuje się w badaniach rękopiśmiennych tekstów Tatarów – muzułmanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, w tym przede wszystkim kitabów oraz tefsirów. Badania tego piśmiennictwa zaowocowały wyodrębnieniem się oryginalnej gałęzi filologicznej – kitabistyki. Jest autorem, współautorem oraz redaktorem dziesięciu książkowych prac naukowych, opublikował ponadto ponad 120 artykułów i rozpraw z zakresu komparatystyki i dialektologii słowiańskiej oraz kitabistyki.

Kitab Tatarów litewsko-polskich (Paleografia. Grafia. Język), Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1986, ss. 236.

Trzy redakcje językowe muzułmańskiej legendy w piśmiennictwie religijnym Tatarów litewsko-polskich, „Acta Baltico-Slavica” 20, 1989, s. 155-168.

Zawartość treściowa kitabu Tatarów litewsko-polskich, „Acta Baltico-Slavica” 20, 1989, s. 169-191.

Tradycje religijne muzułmanów litewsko-polskich (wybrane zagadnienia), [w:] Wilno – Wileńszczyzna jako krajobraz i środowisko wielu kultur. Materiały I Międzynarodowej Konferencji, Białystok 21-24 09 1989, t. I, red. F. Feliksiak, Biblioteka Pamięci i Myśli 3, Towarzystwo Literackie im. A. Mickiewicza, oraz Filia Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, Białystok 1992, s. 29-318.

Polsko-białoruskie związki językowe w piśmiennictwie muzułmanów litewskich (na przykładzie form: barzdo, borzdo ‘bardzo’, ‘prędko’), „Studia nad polszczyzną kresową” VII, Prace Językoznawcze 126, red. J. Rieger, 1994, s. 171-178.

Historyczne i kulturowe aspekty piśmiennictwa Tatarów litewsko-polskich, [w:] Tematy. Księga jubileuszowa w 70. rocznicę urodzin Profesora Leszka Moszyńskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1998, s. 361-367.

Klucz do raju. Księga Tatarów litewsko-polskich z XVIII wieku, przekł. i opr. H. Jankowski, Cz. Łapicz, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2000, ss. 257.

Glosy, komentarze objaśnienia etc., czyli o pozakoranicznych dopiskach w rękopiśmiennych tefsirach muzułmanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Orientas Lietuvos Didžiosios Kunigajkštijos visuomenės tradicijoje: Totoriai ir Karaimai. Orient w tradycji społeczeństwa Wielkiego Księstwa Litewskiego: Tatarzy i Karaimi, Vilniaus Universiteto Leidykla, Wilno 2008, s. 69-80.

Chrestomatia teolingwistyczna, red. Cz. Łapicz, i A.K. Gadomski, Symferopol (Krym – Ukraina) 2009, ss. 350.

Kitabistyka a historia języka polskiego i białoruskiego. Wybrane zagadnienia, „Rocznik Slawistyczny” LVII, 2008, s. 31-49.

Staropolski przekład Koranu jako oryginalne źródło filologiczne, [w:] Cum reverentia, gratia, amicitia… Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, red. J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, Poznań 2013, s. 319-328.

Chrześcijańsko-muzułmańska interferencja religijna w rękopisach Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Lietuvos Didžosios Kunigaikštystės kalbos, kultūros ir raštijos tradicijos Bibliotheca Archivi Lithuanici 7, Vilnius 2009, s. 293–310.

Transkrypcja czy transliteracja tekstów muzułmanów litewsko-polskich pisanych alfabetem arabskim? Wprowadzenie do dyskusji, „Kalbotyra” 54 (2) Slavistica Vilnensis 2005–2009, Vilnius 2009, s. 207–219.

Dialog chrześcijańsko-muzułmański. Historia i współczesność, zagrożenia i wyzwania, red. M. Lewicka, Cz. Łapicz, Toruń 2011, ss. 240.

Muzułmański katechizm Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1830 r., „Krymsko-tatarskie Zeszyty Naukowe” 8, red. A. Gadomski, Symferopol 2011, s. 35–46.

Dialog chrześcijańsko-muzułmański: klucz do wspólnej przyszłości, red. M. Lewicka, Cz. Łapicz, Toruń 2012, ss. 318.

Ivano Luckevičiaus Kitabas. Lietuvos totorių paminklas, Китаб Ивана Луцкевича. Памятник народной культуры литовских татар, „Slavia Islamica. Language, Religion and Identity”, red. R. D. Greenberg, M. Nomachi, Slavic Research Center, Hokkaido University, Sapporo, 2012, s. 207–216.

Dialog chrześcijańsko-muzułmański. Teoria – praktyka – perspektywy, red. M. Lewicka, Cz. Łapicz, Toruń 2013, ss. 280.

Niezwykłe losy pierwszego drukowanego przekładu Koranu na język polski, „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Seria Językoznawcza, t. 20 (40), z. 2, 2013, s. 133–147.

Tatarzy Wielkiego Księstwa Litewskiego w historii, języku i kulturze, red. J. Kulwicka-Kamińska, Cz. Łapicz, Toruń 2013, ss. 340.

Staropolski przekład Koranu jako oryginalne źródło filologiczne, [w:] Cum reveretia, gratia Amicisa… Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, red. J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, Poznań 2013, s. 319–328.

Źródła cytatów koranicznych w Wykładzie wiary machometańskiej czyli iślamskiej… Józefa  Sobolewskiego z 1830 r., [w:] Tatarzy Wielkiego Księstwa Litewskiego w historii, języku i kulturze, red. J. Kulwicka-Kamińska, Cz. Łapicz, Toruń 2013, s.185–202.

Czy piśmiennictwo Tatarów – muzułmanów Wielkiego Księstwa Litewskiego jest słowiańskim aljamiado? [w:] W podróży za słowem. Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 70-lecia urodzin Profesora Emila Tokarza, red. M. Warchała, Bielsko-Biała 2014, s. 59–70.

Ислам  в диаспоре (на примере татар-мусульман Великого княжества Литовского), [w:] Tiurkų istorija ir kultūra lietuvoje //Turks’ history and culture in Lithuania // История и культура тюрков в Литве, Vilniaus universiteto leidykla Vilnius 2014, s. 199–211.

Struktura i statystyka Koranu w piśmiennictwie Tatarów-muzułmanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] Maiuscula Linguistica. Studia In honorem Professori Matthiae Grochowski sextuagesimo quinto dedicata, red. A. Moroz, P. Sobotka, M. Żabowska, Warszawa 2014, s. 395–409.

Tefsir Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Teoria i praktyka badawcza, e-monografia, red. J. Kulwicka-Kamińska, Cz. Łapicz, e-monografia, Toruń 2015, ss. 317.

Transkrypcja czy transliteracja tekstów Tatarów – muzułmanów Wielkiego Księstwa Litewskiego pisanych alfabetem arabskim? Jaka transkrypcja? Jaka transliteracja? Wprowadzenie do dyskusji, [w:] Tefsir Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Teoria i praktyka badawcza, e-monografia, red. J. Kulwicka-Kamińska, Cz. Łapicz, Toruń 2015, s. 31–51.

Tatarzy polscy – adoptowani do narodu, red. M. Lewicka, Cz. Łapicz, Toruń 2016.

Tatarzy litewscy czy Lipkowie? Rozważania historyczno-semantyczne oraz propozycje terminologiczne, Colloquia Orientalia Bialostocensia 29: Studia Tatarskie, red. G. Czerwiński, A. Konopacki, Białystok 2017, s. 291–307 (z A. Konopackim, J. Kulwicką-Kamińską).